ZEBRA ISPINOZU (HINT BULBULU)

Ülkemizde Hint Bülbülü olarak bilinen bu kuşlar aslında ispinoz ailesine dahildirler ve asıl isimleri zebra ispinozdur(zebra finch).Küçük,narin yapılarıyla çok hareketli kuşlardır.Kolay ürerler.Yaşatılması ve beslenmesi zor değildir.Normal boy bir kafeste bir çifti kolaylıkla besleyebilir ve üretebilirsiniz.

CİNSİYET AYIRIMI : Kolaydır.Erkek ve dişi arasında birçok farklılıklar vardır.Erkeklerin gagaları kıpkırmızı olur,dişilerde ise bu renk turuncuya çalar.Bununla beraber erkeklerde görülen bazı karakteristik tüyler vardır.(düz renkli mutasyonlar gibi bazı mutasyon erkeklerde bu tüyler olmayabilir,böyle bir durumda diğer farklılıklar gözlemlenmelidir)Yanaklarda sarı halkalar,göğüs üzerinde siyah lekeler ve zebra deseni gibi çizgiler,kanat altlarında kırmızı çizgiler şeklindedir bu tüyler.Dişilerde bu gibi izlere rastlayamazsınız.Ayrıca dişiler sadece basit ciklemeler halinde öterken erkeklerin kendilerine özgü gırtlaktan çıkardıkları vıcırdanmaya benzer ötüşleri vardır.Sayfanın başında bir erkek ve dişiyi birlikte görüyorsunuz.

ÜREME : Bu kuşlar üreme konusunda oldukça verimlidirler.Yaşadıkları ortama,kafeslerine ve size alıştıktan sonra hemen üreme faaliyetlerine girişirler.Yuva olarak kapalı hasır yuvayı tercih ederler çünki mahremiyeti severler.Yuvayı telyiz,kendir v.b.g verdiğiniz malzemelerle erkek kuş yapar ve dişiyi yuvaya davet eder.Yuvaya girip gaga tıkırdatmalar,birbirlerini kaşımalar çiftin anlaştıklarının işaretleridir.Bundan sonra çiftleşme gerçekleşebilir.Erkek sert bir biçimde öterek ense tüylerini kabartır vücudunu dişinin yanında dik konuma getirip onu etkilemeye çalışır.Bundan sonra dişi kendini hazır hissediyorsa ve çiftleşmişse 4-5 gün içersinde yumurtlar.Tabi bu dişiye bağlıdır, süreyi uzatabilirde.Onun yumurtlayacağını eğer genç bir dişiyse;hastalanmış gibi kabarmasından ve hareketsizleşmesinden anlayabilirsiniz.Olgun bir dişiyse;çok mürekkep balığı kemiği tüketmesinden anlayabilirsiniz.Mürekkep balığı kemiği bu kuşların kafeslerinde mutlaka bulunmalıdırki dişi kuş yumurtlamadan önce gerekli kalsiyumu alıp yumurtasını oluşturabilsin.

BESLENME : Yem olarak besinlerinde ilk sırayı ak darı alır.Bununla birlikte sarı darı,kuşyemi,niger'ide severler.Çetene ve yulaf gibi iri besinleri gagalarının küçük yapısı nedeniyle kırıp yiyemezler.Sularının iki günde bir tazelenmesi ve bu suya vitamin takviyesi veya yedikleri besinlerin hazmını kolaylaştırması açısından 1/5 oranında maden suyu eklenmesinde yarar vardır.Kafeste bunu yanısıra m.balığı kemiği mutlaka bulunmalıdır.Bildiğiniz gibi kuşların dişleri yoktur ve besinleri yemeden önce çiğneyip küçültemezler.Bu yüzden her pet-shop'tan bulabileceğiniz "kuş kumu"nu ister küçük bir kapta ister kafes zeminine sererek kuşlarınıza sunmalısınızki bu kum kursaklarında değirmen taşı vazifesi yapsın ve besinleri parçalayarak daha kolay hazmetmelerini ve besinden daha fazla faydalanmalarını sağlasın.Ek besinler olarak yeşillik,meyve ve kendi hazırladığımız değişik mamalarıda sunarak yemlerden alamadıkları diğer vitaminleride almalarını sağlamalıyız.Yeşillik olarak marul,kıvırcık,ıspanak ve iyice kıyılmış maydanoz yaprağını;meyve olarakta elma ve havucu kuşlarınızın hangisini daha çok sevdiğini ve daha çok tükettiğini takip ederek vermelisiniz.Mama olarak haşlanmış yumurta sarısını ve bir adet pötibör bisküviyi iyice karıştırarak lezzetli bir mama oluşturabilirisiniz.Tabi yine kuşlarınızın ilgi gösterip göstermemesine bakarak ek malzemeler katarak daha zengin bir mama hazırlayabilirsiniz.Mesela bu mamaya birkaç damla bal veya buğday yağı damlatabilir,yada yumurtanın kabuğunu toz haline gelene kadar döverek ekleyebilir,beyazınıda ilave edebilirsiniz.Bir çay kaşığı ölçüsünde irmik,pirinç unu, galeta unu,mısır unu malzemelerinden birini veya hepsini kuşlarınızın ilgi gösterip göstermemesini takip ederek ilave edebilirsiniz.Son olarak yeşillik ve meyvenin ıslak verilmemesini,yine bunların ve hazırladığınız mamanın bozulmasına izin verilmeden kafesten alınmasını unutmamalıyız.Normal zamanlarda yumurta maması haftada 1 verilmelidir.

KULUÇKA VE YAVRULARIN BAKIMI : Daha önce bu kuşların yuva örme ve kur yapma faaliyetlerinden bahsetmiştik.Diyelim ki dişi kuş kendisini hazır hissetti ve yumurtladı.Genç dişiler 3 yumurtayla başlarlar birkaç kuluçka sonra vücutları geliştikçe 7 yumurtaya kadar çıkabilirler. Dişiler 3. veya 4. yumurtadan sonra kuluçkaya oturmaya başlayabilirler bu sizi endişelendirmesin.Yumurtalar ilk yumurtlandıklarından sonra 5 gün serin bir ortamda dayanabilirler.Hatta dişinin böyle yapmasının birde faydası vardır.Böylelikle aynı gün ısıtılmaya başlayan yumurtlardan yavrularda aynı gün çıkmış olur ve yavrular arasında daha eşit bir rekabet olacağından ölüm oranı düşer.Dişi kuluçkaya oturduktan 5 gün sonra eğer dişiyi korkutmadan yumurtaları alma şansınız varsa alıp yumurtayı ışığa tutarsanız dolumu boşmu olduğu hakkında fikir edinebilir böylelikle kuşun boş yumurta üstünde vakit kaybetmesini engelleyebilirsiniz.Işığa tuttuğunuz yumurta düz sarı renkte ve içinden ışık geçiyorsa boştur ama ortası kararmış ise içerde yavru var demektir(mumlama ile ilgili daha geniş bilgiyi sitemizdeki mumlama nasıl yapılır başlıklı yazıdan öğrenebilrisiniz).Ancak çabuk korkan bu kuşlarda mumlamanın risksiz olduğunu söylemek mümkün değildir.Kuluçkaya oturmasından 13-14 gün sonra yavrular çıkmaya başlar.Yuvalarına son derece bağlı olan bu kuşlarda erkekte dişiye kuluçkada ve yavruları beslemede yardımcı olur ama bu bağlılığa rağmen yuvaya sizin fazla ilgi göstermeniz verdiğiniz rahatsızlık kafesin yerini değiştirmeniz yuvayı terk etmelerine neden olabilir ve bu kuşların yavruları örneğin kanarya yavrusu gibi elle beslenmeye pek müsait değildirler.Yavruların çıkmasıyla birlikte unutmamalıyız ki temel besin yemdir.Yumurta maması haftada 2 ye çıkartılmakla birlikte daha fazlasından kaçınılmalıdır.Normal yemlerini yiyen yavrulara haftada 2 kere verilen mama onların gelişimine takviye olacaktır ama daha fazlası ishale ve de ölüme sebebiyet verecektir.1 haftalıkken gözleri açılan yavrular 15-20 günlükken tüylenirler ve bundan sonra kendilerini yuvadan atabilirler.Bunda korkulacak bir şey yoktur ebeveynleri onu yerdede besler ama daha önce aşağıya düşen yavrular tekrar alınıp anne baba korkutulmadan yuvaya konulmalıdır.30-35 günlük olan yavrular artık yem yeme becerisi gösterebilirler ve yeniden yuva kurmak isteyen anne babanın şiddetine maruz kalmamaları için artık onlardan ayırılmalıdırlar.

ZEBRA İSPİNOZU MUTASYONLARI

Zebra ispinozları yurtdışında mutasyon üretimi ve şovlara katılım amacıyla da barındırılan oldukça popüler kafes kuşlarıdır. Zebra ispinozunun en fazla bilinen ve doğada bulunan formu normal gri renkte kuşlardır.
Normal gri zebralar

En fazla rastlanan gri renkte kuşları açık kahveler,beyazlar ve alacalı kuşlar izler. Mutasyonları incelemeden önce birkaç bilgi edinmekte yarar var. Mutasyonlar kuşlardaki mevcut renklerin ki bunlar zebra ispinozunda beyaz,siyah,kahverengi ve turuncudur saklanıp baskılandırılmasıyla oluşur. Normal formdan farklı olarak kuşların göğüs barları,yanak yamaları,zebra deseni çizgileri,sırt ve karınları farklı renklerde oluşur. Mutasyonların genetik geçişi şu şekildedir.
Dominant: Dominant geni,kromozomların sadece birinde bulunsa bile kuş o görünümü kazanır. Hatta heterozigoz (split gen=gen biçimi birbirinden farklı olan) ve homozigoz (saf gen) kuşlarda bile görünüm kazanabilmektedir. Kuş özel biçimde dominant gen taşıyorsa,bu gen o rengi gösterecektir. Kuşun özel bir rengi yoksa,o kuş dominant gen taşımayacaktır.
Resesif (Çekinik): Bu görünümün oluşması için gen bütün kromozomlarda taşınmalıdır. Eğer sadece bir kromozomda taşınıyorsa,o mutasyon görünümü alınmaz. Resesif geni eşeysel olmayan kromozomda taşınır. Resesif gen görünümü taşıyan bir yavruda,ebeveynlerden ikisi de bu geni taşıyor demektir. Ayrıca iki ebeveyn de split (normal taşıyıcı olduğu halde görünüm almayan) olursa yavru yine o mutasyon rengini alır.
Eşey geçişli: Bu gen sadece eşey hücreleri aracılığıyla yavrulara geçer. Bu genin taşıyıcıları dişilerdir. Dişiler eğer ki eşey geçişli renk geni taşıyıcısı iseler,eşey geçişli kromozomun üzerinde bulunduğu sadece bir eşey genine sahipler ise bu görünümü alırlar. Fakat erkeklerde görünüm için,eşey geçişli gen bütün eşey kromozomlarında bulunmalıdır. Erkekler eşey geçişli genlerde split olabilirler fakat dişiler olamazlar. Kuşlarda eşey kromozomlarının durumu insanlarındakinin tam tersidir.

Mutasyonlar yurtdışında kısaltmalarla gösterilir. Bu kısaltmalar
G = Grey gri
F = Fawn kahverengi
BB = Black Breasted siyah göğüs
BC = Black Cheek siyah yanak
BF = Black Face siyah yüz
CFW = Chestnut Flanked White kahverengi yanlı beyaz
CFW-F = Chestnut Flanked White; Fawn Series
LB = Lightback açıksırt
DS = Dominant Silver baskın gümüş
DC = Dominant Cream baskın krem
FC or GC = Fawn Cheek or Gray Cheek kahve yada gri yanak
FF = Florida Fancy (adını floridalı yetiştiricisinden almış)
OB = Orange Breasted turuncu göğüs
PNG = Penguin penguen
P = Pied alacalı
RS = Recessive Silver çekinik gümüş
W = White beyaz
YB = Yellow Bill sarı gaga
CR = Crested tepeli

şeklindedir. Şimdi mutasyonları tanıyalım.

Açık kahverengi mutasyon (Fawn)
Bu görünüme vahşi doğada rastlanabilir.Vücut açık kahverengi renk alıştır ve normal görünümdeki siyah çizgiler koyu kahve hal alır. Bu görünüm eşey geçişli genlerle yönetilir.

Kahverengi Böğürlü beyaz (Chestnut flanked white=CFW)

Normal bir görünüme sahip olan bu kuşun tek farkı beyaz yada fildişi renklerde olmasıdır. Soldaki kuş normal cfw mutasyondur. Görüldüğü gibi diğer işaretler sulanmış (rengi solmuş ) biçimde belirir. Bu görünümü diğer adı işaretli beyazdır. Bu görünümde dişiler düz beyaz olup hafif gözyaşı izine ve kuyruk çizgilerine sahiptirler.
Eşey geçişli mutasyon

Açık renk sırtlı (lightback)

Bu mutasyona sahip bir kuşta sırt görünümü açık gri yada gümüş renk hal alır. Aynı şeklide yanak yamaları ve noktalı tüylerin rengi yine soluk renktedir. LB dişiler gümüş renklerde olurlar ve karınları beyazdır.
Eşey geçişli mutasyon.Normal gri ile eşleşmelerinde Erkek LB normal gri ile eşleşmesinde yavrular erkek olanlar normal gri dişi olanlar LB olarak doğucaklardır.Dişi LB erkek gri ile eşleşmesinde ise yavrular erkek LB dişi Normal olarak doğucaklardır.

Siyah yanaklı (black cheek)

Siyah yanaklı zebrada kahverengi rengin yerini siyah renk almıştır,böylece yanak yamaları ve böğür tüyleri siyah görünüm almıştır. Dişilerde de yanak yaması vardır.
Oldukça popüler mutasyonlar arasındadır.
Çekinik gene sahip bir mutasyondur. Bazı kuşlar büyük ve lekeli gözyaşı izleriyle gen taşıyıcısı olabilirler
Genelde mutasyonlar arasında en çok tercih edilen mutasyondur.
.

Siyah göğüslü (black breasted)

Siyah göğüslü mutasyonlarda bir çok değişiklik vardır. Göğüs barı simsiyah ve büyüktür,çizgili görünüm neredeyse kaybolmuştur. Yanak yamaları oldukça büyüktür ve başın arkasına kadar uzanabilir. Gözyaşı izi yoktur. Noktalı tüylerde ve kuyruk çizgilerinde bozulmalar ve karışıklıklar vardır. Bu mutasyon çekinik genlerle yönetilir
Florida fancy (Isabel)

Bu mutasyonda kuşun bütün siyah renkli tüyleri gizlenmiştir. Görünümler tek veya çift faktörlü olabilir. Tek faktörde göğüs çizgileri hafifçe belirgindir. Kahverengi noktalı tüylerde değişiklik olmaz. Bu mutasyon siyah yanak mutasyonun tam tersidir ve çekinik karaktere sahiptir. 1970 lerin başında Floridalı bir yetiştirici tarafından keşfedilmiştir. Avustralyalı ve Avrupalılar isabel derler.

Turuncu göğüslü (orange breasted)

Bu mutasyonda siyah tüy renkleri turuncuya döner. Göğüs barı,kuyruk çizgileri ve gözyaşı izi turuncudur. Yavruların gözyaşı izleri turuncudur buradan OB oldukları anlaşılır. Çekinik mutasyondur.

Penguen (Penguin)

Penguen mutasyon vücudun bir bölümündeki gri ve siyah tüylenmenin gizlendiği mutasyondur. Karın beyaz olduğu için penguene benzerlikten dolayı bu ad verilmiştir. Göğüs barları ve gözyaşı izi yoktur.

Alacalı (pied)

Alacalı mutasyonda kuşun vücudunda yer yer beyazlıklar vardır. Bu beyazlıklar ona parçalı bir görünüm verir. Split kuşlar vücutlarında ki ufak beyaz bölümlerle ayırt edilir. Çekinik bir mutasyondur. Erkek ve dişi ayrımı göğüs çizgilerinden rahatlıkla anlaşılabilir.Düz gri ve Fawn kuşların CFW yani beyaz kuşlarla eş yapılmasındanda pied yavrular alınabilir.

Eumo

Bütün zebraların içinde en fazla siyah rengi bulunduran mutasyondur. Mutasyondan dolayı kuşun kanat uçlarında düzensizlikler vardır. Ayrıca ipeksi bir görünüme sahiptir.Nadir bir mutasyon olan eumo çekinik yapıdadır.Türkiyede bulmak oldukça zordur.

Agate

Agate mutasyon lightback mutasyona benzer ancak farkı yanda resmedilmiştir. Çekinik bir mutasyondur

Çekinik Gümüş (Recessive Silver )

Çekinik gümüş mutasyon gir rengi gümüş olarak dışa vurur. Fakat yanak yamaları ve böğür tüyleri normal biçimde oluşmuştur.
Çekinik oluşur çekinik olduğundan dolayı Çekinik gümüş erkeği çekinik gümüş olmayan bir dişi ile eş yaptığınızda çekinik yavru alma şansınız azdır.

Siyah yüz (Black face)

siyah yüzlü mutasyonda gözyaşı izinin gözle buluştuğu bölge ve göğüs barında karna uzana bölge komple siyahtır. Karın siyahlığı alanı değişebilir. Böğür tüylerinin bazen beyaz noktaları kaybolur. Dominant mutasyondur. Dişiler siyah gözyaşı bölgesinden ayırt edilebilir.
Black face zebralar ikiye ayrılır single factor ve double factordür.Single factorde göğüs çizgisi tam yarıda kesilir.Double factorde ise göğüs çizgisi karın altına kadar gelir.

Gri yanak (Gray cheek)

Bu mutasyon cfw ler ile karıştırabilir. Yanak yamaları grimsi kahve rengindedir. Dişilerde de yanaklar hafif şeklide belirgindir. Bazen yanak açık kahve rengi olabilir. Dominanttır.
Türkiyede bulmak oldukça zordur.

Baskın gümüş (Dominant silver)

Baskın gümüşün bütün işaretleri çok fazla sulandırılmış haldedir. Kuşun karakteristik tüyleri uçuk renklerde seçilir,yanaklar ve böğür tamamen beyaz veya krem olabilir. Dominant mutasyondur.Göğüs çizgisi diğer dominant zebralara göre siliktir.

Tepeli (crested)

Bu kuşlarda kanaryalarda görülen tepelikler vardır. Bazı tepelikler düzgün bazıları ise düzensiz oluşabilir. Dominant mutasyondur.
Tepelilerde kanaryalarda ve güvercinlerde olduğu gibi düzgün ve tepe ve düzensiz olan bozuk tepeler görülebilir.Tepeli kuşların normal kuşlarla eşleşmesinde %50 tepeli yavru alma şansınız bulunmaktadır.

Beyaz (white)

Dişiler ve erkeler komple beyazdır,hiçbir işaret seçilmez. Erkelerin gagası kırmızıdır ve çekinik bir mutasyondur. Erkeklerde dişiye göre gaga rengi koyu kırmızıdır.Bu tür kuşlarda dişi ve erkeği en iyi yanlarında ki normal zebraların gaga renklerinden anlayabilirsiniz.Türkiyede dişi erkek ayrımı en zor yapılan mutasyondur genelde erkek kuşları göğüs çizgisi olmadığı için yeni başlayan hobicilere erkek diyerek satabilirler.

Sarı Gaga (yellow beak )

Gagalar ve bacaklar sarıdır. Dişiler ve erkekler arasında turuncu tonlarına kadar değişebilir. Çekinik bir mutasyondur.Sarı gagalı bir kuşu normal bir zebra ile eş yaptığınızda sarı gaga alma ihtimaliniz zayıftır.
Yavruların özellikle dişi yavruların gaga renkleri ilk sarıdan kırmızıya döndüğünden dolayı bazı yavru kuşlarla karıştırılabilirler.

DİĞER NADİR BULUNAN MUTASYONLAR

Kırçıllı (grizzle)
Vücudun çeşitli yerlerinde noktacıklar bulunur.

George

Sadece Avustralya’da bulunur.

Sulanmış Mavi

Sadece Avustralya’da

Sırtında eyer alacalı

Kıvırcık (frizzle)

Bu mutasyon tüy sorunlarına neden olmaktadır ve gaga uzaması görülebilir.

Phaeo

Yukarıda saydığımız mutasyonlar sınıflandırılmış olanlardır. Ancak mutasyonların kendi aralarında da kombinasyonları vardır.CFW siyah yanak gibi. Aşağıda;

Üreticiler mutasyonları resimleyerek kendi aralarında hangi kombinasyon olduklarını saptamaya çalışırlar. Bunların yanında bazen çok nadir kombinasyonlar veya seneler içinde yapılan planlı eşleşmelerle oldukça ilginç görünümler ortaya çıkmaktadır. Ülkemizde pek değer verilmeyen kolay kuş olarak görülen zebra ispinozları yurt dışında profesyonel hobiciler tarafından oldukça rağbet görmektedir.
Bazı mutasyonlar aile içi kontrollü eşleşmelerle ve senelerin sonucunda oluşur ki bu kolay değildir ve profesyonellerin işisdir.

Yanda görülen kuş isabel turuncu göğüs siyah göğüs siyah yüz açık kahve olarak adlandırılmıştır. Bu tür mutasyonlar pahalı fiyatlardan satılmaktadırlar. Aynı tür phaeo olarakta adlandırılır.Türkiyede bulunması oldukça güçtür.

Zebra ispinozu bakımı mutasyon üretimi ile oldukça zevkli ve her yeni doğan yavru ile heyecan verici olan bir hobidir.